ვულკანები

ვულკანები

ვულკანი (velcanus-ალი,ცეცხლი-ლათ.) არის დედამიწის ქერქის არხებზე და ნაპრალებზე გაჩენილი გეოლოგიური წარმონაქმნი,რომლითაც დედამიწის ზედაპირზე ამოიფრქვევა ლავა,ფერფლი,ცხელი გაზები,წყლის ორთქლი და სამთო ქანების ნამტვრევები.ვულკანები არსებობს:მოქმედი,დაძინებული  და ჩამქრალი,ხოლო ფორმის მიხედვით: ცენტრალური და ნაპრალებიანი. ვულკანის მექანიზმი  შედგება შემდეგი ნაწილებისგან: მაგმატური კერა(დედამიწის ქერქში ან ზედა მანტიაში),ყელი,კონუსი და კრატერი.ამჟამად ატქიური მოქმედი ვულკანებია: კლიუჩევსკისა და ავაჩინსკის სოპკა(რუსეთი), ისალკო(სალვადორი), მაუნალოა(ჰავაის კუნძულები), ტახუმულკო(გვატემალა), სანტა-ანა(სალვადორი), ირასუ(კოსტა-რიკა), ვეზუვი,ეტნა(იტალია) და სხვები. მაგმა(Magma-სქელი საცხი-ბერძ.) არის სილიკატური შემადგენლობის გამდნარი მასა,წარმოქმნილი დედამიწის ღრმა ზონებში.დედამიწის ზედაპირზე ამოფრქვეულ მაგმას ლავა ეწოდება.მაგმა მიისწრაფვის ზედაპირისკენ,ამ დროს გამოიყოფა წყლის ორთქლი და გაზები,რომლებიც ფართოვდება როცა გადაეყრება წინააღმდეგობას,მათი განთავისუფლება ხდება აფეთქების გზით.სწორედ ეს აერის ვულკანის ამოფრქვევა,რომლის დროს დედამიწის ზედაპირზე ამოტანილია მაგმაც.ის სწრაფი გაციების შედეგად გადაიქცევა ვულკანუს წიდად. ძირითადად 6 ვულკანურ პროცესს შეუძლია გამოიწვიოს კატასტროფული საშიშროებანი,ესენია: ლავების ნიაღვარი,ფერფლი,ვულკანური ტალახის ნიაღვარი,ვულკანური წყალდიდობა,ალმოდებული ღრუბლები და გამოყოფილი გაზები. ლავა გაცხელებულია 900-1100 ° C,ის ამოიღვრება პირდაპირ ნაპრალებიდან  მიწაზე,ან გადმოიღვრება ვულკანის კრატერიდან და მიედინება მთის ძირისაკენ.ლავის  ნიაღვრის საშუალო სიჩქარეა 60 კმ-საათში.ის მიედინება უფრო ჩქარა თუ მთას აქვს დიდი დახრა,საშიშროება წარმოიქმნება მაშინ,როცა ლავის ნიაღვარი მიაღწევს დასახლებულ პუნქტს,ნგრევის გარდა,ის იწვევს ხანძარს.თხელ ლავას მოკლე დროში შეუძლია დატბოროს მნიშვნელოვანი ტერიტორია. ვულკანური ფერფლი არის ვულკანური აფეთქებებისგან თხელი და მაგარი  ლავების დაწვრილმანების და დამტვერიანების პროდუქტი.ყველაზე დიდ  ნატეხებს ეწოდება  ვულკანური ბომბები.მათი ზომებია რამდენიმე სანტიმეტრიდან 5-7  მეტრამდე.ვულკანურ ბომბებზე უფრო პატარა ზომის ნატეხებს ეწოდება „ლაპილები“,კიდევ უფრო მცირე ზომისას-ვულკანური ქვიშა,ხოლო წვრილ ნაწილაკებს-ფერფლი.ფერფლს ატმოსფეროში შეუძლია მოახდინოს გავლენა კლიმატზე.ფერფლი ანჰგრევს სახლებს,მარხავს მოსახლეობას ნანგრევებში,მისგან გამოყოფილი გაზები წამლავენ ცოცხალ არსებებს,ანადგურებს მცენარეულობას,სპობს შინაურ და გარეულ ცხოველებს,იწვევს შიმშილობას. ვულკანური ტალახის ნიაღვრები ლავაზე უფრო საშიშია და 100-ჯერ მეტი მსხვერპლის მოტანა შუძლია.ვულკანური ტალახის ნიაღვრებს შეუძლიათ დაფარონ და დატბორონ დიდი ფართობის ტერიტორიები,ხოლო თუ ასეთი ნიაღვარი შეიცავს დიდი რაოდენობით მყარ ნაწილაკებს და მცირე რაოდენობით წყალს,მაშინ ის გადაიქცევა მეწყერად.ასეთი ნიაღვრები მოძრაობენ ძალზე სწრაფად,ადამიანები ვერ ასწრებენ ევაკუაციას,ხოლო თავშესაფარში ყოფნა შიძლება დასრულდეს ცუდად,რადგან თხელი მასა ავსებს მთლ სივრცეს. ვულკანის ამოფრქვევისას,გამდნარი მყინვარებიდან შეიძლება წარმოიქმნას დიდი რაოდენობით წყალი. ვულკანის ალმოდებული ღრუბლები ღრუბლები წარმოადგენს გავარვარებული  გაზებისა და ფერფლის ნარევს.ვულკანური პროცესებიდან ეს არის ყველაზე საშიში,რადგან მას მოაქვს დიდი რაოდენობის მსხვერპლი.სიკვდილს იწვევს დამწვრობა და  გაგუდვა.ასეთი ღრუბლების ტემპერატურა კრატერთან ახლოს 1000 ცელსიუს გრადუსს  აღწევს,ხოლო  მისგან რამდენიმე კილომეტრის მანძილზე 700 ცელსიუს გრადუსს.ის წვავს  ხეებს და ადნობს მინას,იწვევს ხანძარს.ფერდობებზე დაშვების დროს ის  ავითარებს 100 კმ/სთ სიჩქარეს. ვულკანური გაზები მომაკვდინებელია ადამიანებისა და ცხოველებისათვის.ა სეთ გაზებს აქვს სუნი,რადგან შეიცავენ გოგირდოვან ჟანგს,გოგირდოვან  წყალბადს,ქლოროვან წყალბადის და ფტოროვანი წყალბადის მჟავებს, რომლებიც იმყოფება გაზის მდგომარეობაში.ასევე ყველგან მონაწილეობს  ნახშიროჟანგი და მხუთავი გაზები.  ვრცლად

Journal of Public Health Policy

Preparation and Response
in Case of Natural
Disasters: Cuban Programs and Experience
PEDRO  MAS  BERMEJO
ABSTRACT
Inadequate preparation
for national  disasters is
frequently particularly devastating
in lower income  countries. The Cuba's location  has a diversity of potential  natural
disasters, including  hurricanes, non-tropical  depressions,  tropical storms, tropical
cyclones, and severe local storms, all with intense rains and winds,  earthquakes and
droughts. Cuban preparation, at all
levels,
is geared
to these predominant
threats.
Planning
for natural disasters is
integral
to the political  and economic  life of Cuba,
nationally  and
locally.  On  several occasions,  United  Nations
(UN)  officials  have
pointed
to  Cuba as a model for developing  countries preparing
for hurricanes and
other natural disasters. A global  policy
for managing
the risks of  natural disasters
could
improve continuity of assistance for development  and reduce the necessity of
humanitarian  aid.  Planning
in  advance  of  disasters  is  a  feasible  way  of  helping
people,  by reducing expenses of  emergencies, recuperation, and reconstruction. As
climate  changes  accelerate,  many  researchers  fear  a  period  of  irreversible  and
uncontrollable change. While the atmosphere continues to warm,
it generates more
intense rains, more
frequent heat waves, and more ferocious storms. Thus, achieving
better protection  of  developing  countries from  an
increasing onslaught  of  natural
disasters will  only grow
in
importance. Even
though  Cuba's contribution to  know-
how  has  been  recognized  by  United  Nations'  officials,  progress
toward  more
adequate preparation worldwide  has been slow. To
support other countries beyond
conveying
the
lessons,  Cuba  now  offers
specially
trained  personnel
to  cooperate  ვრცლად

მიწისძვრები (ინფორმაცია წიგნიდან)

გეორგიკა IV (1)

სხვა სათაურები:	ბიზანტიელი მწერლების ცნობები საქართველოს შესახებ
თემატიკა:	საქართველოს ისტორია; История Грузии; History of Georgia
დუის თემატიკა:	გეოგრაფია & ისტორია
სარჩევი:	იოანე ანტიოქელი; იაფეტის მოდგმა; პომპეუსის ლაშქრობანი; ბიზანტიის ჯარის რაოდენობა ლაზეთში. Chronicon Paschale იაფეტის მოდგნმა; დედამიწის მოსახლეობა; ცნობა კასპის კარის შესახებ; დედამიწის ქალაქები;ლაზთა მეფე წათი; ირსნელების ლაშქრობა ლაზების წინააღმდეგ; თეოფილაქე სიმოკატტი; სტრატეგიოსი ფილიპე და იპოსტრატეგოსიაფსიხი; დაწყნარებული კოლხეთი; ლაშქრობა სვანეთის წინააღმდეგ; ბიზანტიისა და ირანის ურთიერთობა565-572 წლებში; მავრიკის ლაშქრობა სომხეთში 578 წელს; ჰორმიზდას გამეფება ირანში; ბარამის დამარცხება სვანეთში; კავკასიის მთები; ფოკას ტირანობა; თეოდოსი განგრელი; მაქსიმეს გადასახლება ლაზეთში; ანასტასის თავგადასავალი ლაზეთში; თეოდოსი განგრელის „“ მოგონებებიდან; ეპიფანე კონატანტინეპოლელი; ანდრია მოციქულიმს მიერ დამოძღვრილი ტომები და ადგილები; ლაზეთის ქალაქი ტრაპიზონი; სვანეთი, ფუსტა, აბაზგია, ჯიქეთი; გიორგი სინგელოზი; იაფეტის სამფლობელო; იაფეტის მოდგმა; ალექსანდრე მაკედონელი „“ კავკასიაში; პომპეუსის ლაშქრობა ალბანიაში, იბერიაში და კოლხეთში; 532 წლიანი მოქცევა; კოლხეთის დაპყრობა რომაელთა მიმართ; კეისარ ტაკიტეს მოკვლა; თეოფანე ჟამთააღმწერელი; იბერიელთა და სომეხთა მოქცევა; იოანე ოქროპირის გაძევება ბიჭვინტაში; ფარსმან კოლხი; ლაზთა მეფე წათე; ირანელთა ლაშქრობა წათეს წინააღმდეგ; იბერიელთა მეფე ძამანარძე; ბულგარელ ტყვეთა გაგზავნა სომხეთსა და ლაზეთში; ლაზები და პეტრას ციხე; 562 წლის საზავო ხელშეკრულება; ირანელების ლაშქრობა სავანეთის წინააღმდეგ; ირაკლი კეისრის ლაშქრობანი; ლაზები, აბაზები და იბერიელებიირაკლის ჯარში; ირაკლი კეისარი საქართველოში; იბერიელთა მთავარი ვარსამუსე; ფაზისის ეპისკოპოსი კვიროსი; აჯანყება სომხეთში; არაბთა ლაშქრობა სომხეთში; იბერიის კრება; ხარკი სომხეთიდან და იბერიიდან; იბერიისა და სომხეთის დამორჩილება; ლაზეთის პატრიკიოსი სერგი; აბაზგია ლეონ ისავრიელის დროს; ხაზართა ლაშქრობა სომხეთზე; არაბთა ლაშქრობა თურქების წინააღმდეგ; არაბები კასპიის კარებთან; „რკინის ციხის აღება არაბთა მიერ; მაკარის წამება; მიწისძვრა კასპიის კარებთან; თურქების გადმოსვლა კასპიის კარებით; თურქების შემოსევა იბერიაში.
გამოცემის თარიღი:	1941
წყარო:	გეორგიკა: 8 ტომად / ბიზანტიელი მწერლების ცნობები საქართველოს შესახებ / საქ. სსრ მეცნ. აკადემია, საქ. შესახებ არსებული უცხოური წყაროების კომისია, ივ. ჯავახიშვილის სახ. ისტორიის ინ-ტი; - თბ. - ; 22სმ. - (უცხოური წყაროები საქართველოს შესახებ;) ტ. 4. ნაკვ. I ბერძნული ტექსტი ქართული თარგმანითურთ გამოსცა და განმარტებები დაურთო სიმონ ყაუხჩიშვილმა, 2 წ.ფ. 118 გვ. 22სმ (სსრკ მეც. აკად. საქ. ფილიალი ენის, ისტორიისა და მატერ. კულტურის ინ-ტი აკად. ნ. მარის სახ. მასალები საქ. და კავკასიის ისტორიისათვის) 5მ. თბ., 1941 - 20 სმ. პარალ. თავფ. ბერძნ. ენ. UDC: 902.2(479.22)
ძირითადი ენა:	ქართული
მოცულობა:	125 გვ.
შეიქმნა:	2006-11-14
შესწორდა:	2009-01-15  ვრცლად

წყალდიდობა

წყალოვარდნა — წყლის დონის უეცარი მატება, განპირობებული თავსხმა წვიმებით ანთოვლის ინტენსიური დნობით. წყალმოვარდნა ძნელადპროგნოზირებადი მოვლენაამდინარეთა წყალდიდობა ოთხი ტიპისაა, რომლებიც ერთმანეთისაგან განმეორების სიხშირით, მასშტაბით და მიყენებული ზიანის ოდენობით განსხვავდებიან. ესენია:

უმნიშვნელო წყალდიდობა დამახასიათებელია ვაკის მდინარეებისათვის, აღინიშნება 5-10 წელიწადში ერთხელ. წყალდიდობისას იფარება მდინარის მიმდებარე ტერიტორიის 1/10, არ იწვევს მნიშვნელოვან მატერიალურ ზარალს და არ არღვევს ცხოვრების ჩვეულებრივ რიტმს.

მნიშვნელოვანი წყალდიდობა დამახასიათებელია როგორც ვაკის, ისე მთისმდინარეებისათვის, აღინიშნება 20-25 წელიწადში ერთხელ. წყალდიდობისას ფარება მდინარის ხეობის მნშივნელოვანი ნაწილი. იწვევს არსებით მატერიალურ ზარალს, მოსახლეობის გარკვეული ნაწილის ევაკუაციას და ცხოვრების ჩვეული რიტმის შეცვლას.

მასშტაბური წყალდიდობა მოიცავს მდინარის მთელ აუზს, აღინიშნება 50-100 წელიწადში ერთხელ. ხშირ შემთხვევაში თითქმის მთლიანად იფარება მდინარის მიმდებარე ტერიტორია, დასახლებული პუნქტები. იწვევს დიდ მატერიალურ ზარალს, მკვეთრად ცვლის ადამიანთა ყოფა-ცხოვრებასა და სამეურნეო საქმიანობას, მოითხოვს მოსახლეობისა და მატერიალური ფასეულობების ევაკუაციას.

კატასტროფული წყალდიდობა — იტბორება უზარმაზარი ტერიტორიები, მთლიანად, პარალიზებულია ადმიანის საქმიანობა. მოიცავს არაერთი მდინარის აუზს, აღინიშნება 100-200 წელიწადში ერთხელ ან უფრო იშვიათად. ამგვარი წყალდიდობა იწვევს ადამიანთა მსხვერპლს, უდიდეს მატერიალურ ზარალს. ვრცლად

მიწისძვრა

მიწისძვრა — ბუნებრივი მიზეზებით გამოწვეული დედამიწის ზედაპირის რხევა. მიწისძვრების უმრავლესობა სუსტია, ხშირად შეუმჩნეველია ადამიანებისათვის და არანაირ ზიანს არ იწვევს. ზოგი მათგანი კი იწვევს დიდ ნგრევას, რასაც ხანდახან თან ახლავს მსხვერპლი. მიწისძვრის სიძლიერე რიხტერის შკალით იზომება. მიწისძვრა ძირითადად, ტექტონიკური პროცესებით არის გამოწვეული. მიწისძვრის კერა დედამიწის წიაღის იმ უბანს წარმოადგენს, სადაც ქანებში დიდი ხნის განმავლობაში დაგროვილი ენერგიის განტვირთვა ხდება. მიწისძვრის სიძლიერე მაგნიტუდით(ტალღების საერთო ენერგიით)და ბალებით ფასდება. ბალის სიდიდე კერის სიღრმესა და მაგნიტუდაზეა დამოკიდებული. დედამიწაზე ორი ძირითადი სეისმური სარტყელია ცნობილი: ალპურ-ჰიმალაური და წყნაროკეანური. საქართველოსტერიტორია, როგორც კავკასიის სეისმური რეგიონის განუყოფელი ნაწილი, ალპურ-ჰიმალაურ სეისმოაქტიურ სარტყელს მიეკუთვნება. ჩვენი ქვეყნის ტერიტორია მოსალოდნელი მიწისძვრების სიძლიერით და თამდევი უარყოფითი შედეგებით, ერთ-ერთი ურთულესი რეგიონია და 7-9 ბალიანი მიწისძვრების რისკის ზონაშია მოქცეული. მიწისძვრას ხშირად თან სდევს მის მიერ პროვოცირებული სხვა სიქიური მოვლენები:ცუნამი, მეწყერი, ზვავები, ღვარცოფი, ხანძარი და სხვა. ვრცლად

გამოყენებული წყაროები

http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9
8%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%AB%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%90
http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AC%E1%83
%A7%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%93%E1%83%98%E1%83
%93%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90
http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%98%E1%8
3%AC%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%AB%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%90

გეორგიკა IV (1) გამოცემის თარიღი: 1941 წყარო: გეორგიკა: 8 ტომად / ბიზანტიელი მწერლების ცნობები საქართველოს შესახებ / საქ. სსრ მეცნ. აკადემია, საქ. შესახებ არსებული უცხოური წყაროების კომისია, ივ. ჯავახიშვილის სახ. ისტორიის ინ-ტი; - თბ. - ; 22სმ. - (უცხოური წყაროები საქართველოს შესახებ;) ტ. 4. ნაკვ. I ბერძნული ტექსტი ქართული თარგმანითურთ გამოსცა და განმარტებები დაურთო სიმონ ყაუხჩიშვილმა, 2 წ.ფ. 118 გვ. 22სმ (სსრკ მეც. აკად. საქ. ფილიალი ენის, ისტორიისა და მატერ. კულტურის ინ-ტი აკად. ნ. მარის სახ. მასალები საქ. და კავკასიის ისტორიისათვის) 5მ. თბ., 1941 - 20 სმ. პარალ. თავფ. ბერძნ. ენ. UDC: 902.2(479.22) თემატიკა: საქართველოს ისტორია; История Грузии; History of Georgia დუის თემატიკა: გეოგრაფია & ისტორია კოლექცია: ბეჭდური არქივი Journal of Public Health Policy Publication Info Published by: Palgrave Macmillan Journals Stable URL: http://www.jstor.org/stable/3879062 Most Cited Most Accessed View PDF View Citation Email Citation Export Citation